Η ιστορία των προγόνων μου συνοπτικά σε σχέση με τον χρόνο και τον τόπο είναι οι παρακάτω τέσσερεις γραμμές
- 1798-1865 σε χωριά της Αργυρούπολης της περιοχής Χαλδίας του Πόντου
- 1866-1903 στην περιοχή Απές του Πόντου στα χωριά Αρμούτσαϊρ και Τερέκιοι
- 1904-1922 στην Νότια Ρουσία στο χωριό Γονάϊκα και περιοχή Βατούμ
- 1922 - από την Νότια Ρωσία και Αρμούτσαλι στα χωριά της Μακεδονίας Γιάντσιστα, Ζερβοχώρι, Σεβαστιανά…
 |
οι κατα καιρούς μεταναστευσεις-διαδρομέςτ ων παιδιών του παπα-Γιώργη με κόκκινο βέλος
|
Αναλυτικότερα παρουσιάζεται παρακάτω η κάθε χρονική ενότητα χωριστά. Ενώ η ιστορία με λεπτομέρεια μέσα από την ιστορία των κυριοτέρων προσώπων που υπάρχει στο μενού Πρόσωπα.
1798-1865 σε χωριά της Αργυρούπολης της περιοχής Χαλδίας του Πόντου
Ο πρώτος μου πρόγονος (μέχρι εκεί μπόρεσα να φτάσω) ήταν ο Ευθύμιος ο οποίος ζούσε σε κάποιο από τα χωριά της Αργυρούπολης (Κιμισχανα) Σ’ αυτήν την υπόθεση συνηγορεί και το γεγονός ότι τα ονόματα των δασκάλων με επίθετο Ορφανίδης που βρήκα σε διάφορα βιβλία είναι τα περισσότερα από την Χαλδία ή Αργυρούπολη. όπως
- Αντίπατρος Ορφανίδης από την Αργυρούπολη ότι δίδαξε στο Σταυρί.
- Ορφανίδης Αναστ. Αβραάμ από Κορόξινα Χαλδίας δίδαξε σε σχολείο της Αργυρούπολης απο το 1898 έως 1920.
- Νικόλαος Θ. Ορφανίδης δίδαξε 1870-1871, 1871-1872, 1893-1894,1903-1904 στο Φροντιστήριο της Αργυρούπολης.
- Αβραάμ Ορφανίδη δάσκαλος του χωριού Αμπρίκ της Χαλδίας.
- Ελευθέριος Ορφανίδης και Αβραάμ Ορφανίδης στο χωριό Κορόξενα ή Κορόνιξα της Χαλδίας.
- μαθητής ήταν ο Ιγνάτιος Ορφανίδης στο Λύκειο Γουμεράς Χαλδίας στην Ζ’ τάξη σχολαρχείου ο οποίος καταγόταν από το χωριό Νίβαινα ή από το ποτάμιο Νιβαίνης.
- Κωνσταντίνος Ορφανίδης, Νικόλαος Ορφανίδης και Επαμεινώντας Ορφανίδης δασκάλοι που δίδαξαν στο χωριό Τρουψή.
- Νικόλαος Ορφανίδης από το Τρουπσή δίδαξε στο χωριό Αλή-σάρ της Νικοπόλεως (1911-1912).
Μια άλλη εκδοχή του Πετρίδη Ευσταθίου όπως αναφέρεται στο βιβλίο ‘Η περιοχή ΑΠΕΣ και το χωριό ΚΟΒ-ΤΕΠΕ’ σελ.30 και 38.’οι κάτοικοι των χωριών του Απές μετοίκησαν εκει από τα χωριά της Αρδάσσης( Τορούλ) Σιμικλί-Δέσμενα και Χόψια. Στον παρακάτω χάρτη της Χαλδίας φαίνονται πολλά από αυτά τα χωριά
Το όνομα που από το σόι
Το όνομα που είχε το σόι μου αυτό το διάστημα είναι Εξιζάντ ή Οξίζογλου (από το Τούρκικο Οξούζ που σημαίνει ορφανός).Το παρακάτω γεγονός που μου διηγήθηκαν συγγενείς μου, εξηγεί από πού πήραμε αυτό το όνομα.
Από κάποιο ορφανό παιδί που έζησε 7 γενιές πριν από εμένα για κάποιο διάστημα σε κάποια περιοχή Χαλδίας του Πόντου. Είχε 7 αγόρια και το πρώτο ήταν 7 χρόνια αρραβωνιασμένο. Δεν παντρεύονταν γιατί τότε έπρεπε πρώτα η γυναίκα του να κοιμηθεί με το Χότζα. Αν δεν την εύρισκε παρθένα σκότωνε τον άνδρα της και την ίδια την έσερναν σ’ όλο το χωριό δεμένη από την ουρά του αλόγου. Παντρεύεται ο γιος αφού προηγουμένως δημιουργεί μια κρυφή πόρτα δίπλα στην κύρια είσοδο. Έρχεται ο Χότζας να κοιμηθεί με την μέλλουσα γυναίκα του, μπαίνει ο άνδρας της από την κρυφή πόρτα και σκοτώνει τον Χότζα. Το ίδιο βράδυ σκορπίζεται όλο το χωριό σε διάφορα μέρη για να μην τους σκοτώσουν οι Τούρκοι, ενώ από τα 7 αδέρφια ένας τράβηξε για την Ρωσία και άλλος για την Αμερική και άλλα μέρη της Τουρκίας, ίσως και στα χωριά του Απές.
Μια παρόμοια ιστορία διηγείται Φωτιάδης Κώστας του Θεοδώρου στις σημειώσεις του για τον προπάππου του Αναστάση Φωτιάδη. Τούρκος υπάλληλος του Μπέη ήρθε στο χωριό Πιρίκ να εισπράξει τα δικαιώματα από την εκμετάλλευση του τσιφλικιού του Μπέη. Επετέθη όμως στην γυναίκα του Αναστάση με ανήθικούς σκοπούς και ο Αναστάσης τον σκότωσε επί τόπου και εξαφανίστηκε για δεκαπέντε χρόνια.
Οι Πόντιοι λοιπόν αναγκάζονταν συχνά να μεταναστεύσουν
Τα σπουδαιότερα αίτια μετανάστευσης ήταν
- καταδίωξη και η παντός είδους ασχήμιες των Τούρκων εις βάρος των Ελλήνων. Δύο τέτοιες περιπτώσεις αναφέρθηκαν μόλις προηγούμενα. Και μάλιστα αναγκάζονταν να καταφύγουν σε ορεινούς και απρόσιτους τόπους μακριά από το βλέμμα του Τούρκου
- Επαναλαμβανόμενη πίεση και καταδίωξη των ορθοδόξων χριστιανών για να εξισλαμιστούν
1866-1903 στην περιοχή Απές του Πόντου στα χωριά Αρμούτσαϊρ και Τερέκιοι
Έτσι οι Εξιζάντ ή Οξίζογλου αναγκάζονταν να καταφύγουν σε ορεινούς και απρόσιτους τόπους μακριά από το βλέμμα του Τούρκου. Ένας τέτοιος τόπος είναι η περιοχή Απές και ποιο συγκεκριμένα τα χωριά Αρμούτσαϊρ και Τερέκιοι.
Ο αρχαιότερος πρόγονος μου που γνωρίζω ήταν ο Ευθύμιος. Παιδιά του Ευθυμίου ήταν ο Χρήστος (ή Χρύσσα ή Χρύσσσο), ο Αμανάτς, ο Παύλος, ο Κώστας(Κότας), ο Γρηγόριος (Χατζή Γοργόρς ) και κάποιος ακόμα του οποίου το όνομα δεν γνωρίζουμε αλλά γνωρίζουμε ότι ήταν ο μοναδικός σπουδασμένος της οικογένειας. Ήταν εισαγγελέας στην Κωνσταντινούπολη και πήρε κάποια θέση για την Κύπρο ή το Ισραήλ και μπορεί να το πλήρωσε με την ζωή του από τους Τούρκους. Στην περιοχή του Απές ζούσαν σε δύο χωριά.
Το γιατί σε δύο χωριά και όχι σε ένα δεν το γνωρίζω. Αυτό που γνωρίζω όμως είναι ότι:
· Ο Ευθύμιος και τα παιδιά του Γρηγόριος, Κότας και Αμανάτς κατοικούν στο Αρμούτσαϊρ
· Ενώ τα παιδιά του Ευθυμίου Χρύσσα και Παύλος κατοικούν στο Τερέκιοϊ.
η περιοχή Απές
Η επαρχία Κολωνίας ήταν από τις μεγαλύτερες επαρχίες του Πόντου. Λεγόταν και επαρχία Κολωνίας και Νικοπόλεως επειδή στην πόλη Νικόπολη ήταν η έδρα της Μητροπόλεως. Αποτελείτο από 95 χωριά με 60.000 κατοίκους και διηρείτο σε 6 τμήματα.
Το τμήμα Απές(ή Επές ή Χαπές) με έδρα το Εντερές (Σου –Σεχίρ) αποτελεί υψίπεδο με υψόμετρο 1200-1500 μέτρων. Η οροσειρά που την διασχίζει ονομάζεται Κιοσέ Ντάγ και διαχωρίζει την περιοχή σε ανατολική και δυτική. Η ανατολική πλευρά είναι δασοσκεπής και έχει 5 χωριά. Η δυτική έχει τα υπόλοιπα χωριά τα οποία μάλιστα βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τον δημόσιο δρόμο που περνούσε από την Σεβάστεια στην κωμόπολη Ζάρα, έφτανε στο Εντερές (Σου Σεχίρ) και συνέχιζε μέχρι την Νικόπολη (Γαράσαρη) και κατάληγε στην παράλιο Κερασούντα.
Υπήρχαν 18 Ποντιακά χωριά τα οποία υπάγοντο διοικητικώς εις το Καζάν Ζάρας, και ανάμεσα τους 2 Τούρκικα (Ματέν και Ντερέ-Ταμί) και ένα Αρμένικο (Κετσέ-Γιουρτή). Τα ονόματα των 18 Ποντιακών χωριών αναφέρονται διαφορετικά στους διάφορους συγγραφείς. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα ονόματα όπως εμφανίζονται σε δύο από τους συγγραφείς. Στην δεύτερη στήλη δίπλα σε κάθε όνομα χωριού μέσα σε παρένθεση είναι η σειρά στον χάρτη απο νότο προς βορρά.
Φωτιάδης Κώστας του Θεοδώρου στις σημειώσεις του όπως τα προφέρανε οι κάτοικοι τους ήταν
|
Σάββας Ιωακειμίδης σε αρθράκια με τίτλο «ΤΟ ΧΑΠΕΣ με τα 20χωριά του» στο περιοδικό Ποντιακή Εστία τόμοι 3,4
|
Ημερολόγιο 2011 Αθλητικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου Λουτροχωρίου Σκύδρας (21 χωριά)
|
Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν από Ημερολόγιο 2011 του συλλόγου Λουτροχωρίου Πέλλας
|
ΑΡΜΟΥΤ-ΤΣΑΪΡ
|
Αρμούτ-Τζαΐρ (4)
|
Αρμουτσαΐρ
|
Αρσένι & Σεβαστιανά Πέλλας, Αγ.Γώργιος & Ζερβοχώρι Ημαθίας
|
ΒΑΤΣΟΥΧ
| |||
ΓΑΪΛΙΓΑΛΕ
|
Καϊλη-Καγιά (1)
|
Καϊλί
| |
ΓΑΤΙΠΛΗ
|
Καγιά-τιπή (14)
|
Καγιάντιπι ή Γάρτιπλι
|
Νεοχώρι, Ριζοχώρι και Κρανιά Πέλλας
|
ΓΙΖΙΧ
|
Κιζίκ (10)
|
Κιζίκ ή Γουζούχ
|
Ριζό Πέλλας, Γιαννακοχώρι Ημαθίας και Μεσόβουνο Κοζάνης
|
ΓΟΥΡΠΑΓΗ ή ΓΟΥΡΠΑΓΟΥΝ
|
Κύρ-μπαγή ή Κυρπαά (3)
|
Κήρπαγι ή Γούρπαγου
|
Αρσένι , Σεβαστιανά Πέλλας, Αγγελοχώρι Ημαθίας
|
ΙΝΟΪ
|
Ιν –Ονού (11)
|
Ινονού
| |
ΚΟΒ-ΤΕΠΕ
|
Κιοβ-τεπέ (6)
|
Κόβτεπε
|
Σεβαστιανά Πέλλας,, Χαρίεσσα Ημαθίας, Κλείτος, Ποντοκώμη και Πύργους κοζάνης
|
ΚΟΥΛΕΛΙ
|
Κούλαλι
|
Σεβαστιανά και Ποντοχώρι Πέλλας
| |
ΜΟΥΡΑΣΙΛ
|
Μουρασίλ (15)
|
Μουρασίλ
| |
ΠΑΖΑΡ-ΠΕΛΕΝ
|
Παζάρ-πελέν (9)
|
Παζάρ Πελέν
|
Σεβαστιανά Πέλλας, Ζερβοχώρι Ημαθίας
|
ΠΑΝΑΓΙΑΣ (ΧΩΡΙΟΝ)
|
Παναγίας χωρίον (7)
|
Παναγίας χωρίον ή Μοναστήρ
|
Ποντοχώρι και Μελίσσι Γιαννιτσών
|
ΣΕΝΕΤΣΜΕΝΗ
|
Σενετζμενή (16) εκτός περ.
|
Σαχνάτσιμεν ή Σενέτσμενι
| |
ΤΕΡΕΚΙΟΪ ή ΔΕΡΕΚΙΟΪ
|
Δερέ-κοί (5)
|
Ντερέκιοϊ
|
Σεβαστιανά Πέλλας, Χαρίεσσα & Ζερβοχώρι Ημαθία
|
ΤΕΡΜΕΝΤΑΣΗ
|
Δερμέν-σαδή(17) εκτός π
|
Δεγιρμέντας ή Ντερμέντασι
|
Κρανιά , Ριζοχώρι Πέλλας, και Μεσόβουνο Κοζάνης
|
ΤΖΕΛΕΠ
|
Τζελέπ (12)
|
Τζελέπ
| |
ΤΣΕΤΕΡΛΗ
|
Τζάτ-Ορέν (2)
| ||
ΤΣΙΑΜΠΛΟΥΓΑΛΕ
|
Τζαμλή-καλέ (8)
|
Τσαμλικαλέ ή Τσαμλουγαλέ
|
Αρσένι , Σεβαστιανά Πλεύρωμα και Ποντοχώρι Πέλλας
|
ΜΑΤΕΝ-ΜΕΤΑΛΕΙΟΝ(Του
|
Μαδέν (20)
|
Ματέν
| |
ΝΤΕΡΕ-ΤΑΜΙ (Τούρκικο)
|
Ντερένταμ
|
Πολλά Νερά Νάουσας
| |
ΚΕΤΣΑ-ΓΙΟΥΡΤΗ Αρμένικο
| |||
Οβατζίκ(15)
|
Οβατσίκ ή Βατσούχ
|
Κρανιά , Σεβαστιανά Πέλλας,
| |
Πιρέ-δεδέ(19)
|
Πιρέδεδε
| ||
Περισσεύουν: Κεμί-μπεχρή(18),
|
Περισσεύουν: Τσάτορεν
|
 |
| Σε κόκκινο οβάλ τα χωριά μας και τα υπόλοιπα με τους αριμούς της 2ης στήλης του παραπάνω πίνακα |
Ιστορία του Αρμούτ-Τζαΐρ
Άλλες ονομασίες ήταν Αρμούτ-Τζαΐρ , Αρμούτ- Τσαΐρ, Αρμούτ-Τζαϊρη,Αρμούτ-τζαϊν. Το άνομα του χωριού σημαίνει αχλαδόκαμπος γιατί αρμούτ=αχλάδι τσαΐρ=λιβάδι.
- Το 1866 αναφέρεται ότι το χωριό τότε είχε 5 σπίτια και δεν είχε τότε σχολείο (Στο βιβλίο “ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ” Παράρτημα 16 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ 1821-1922, ΑΘΗΝΑ 1988 στις σελίδες 37 και 45 αναφέρεται ότι ο Περικλής Τριανταφυλλίδης στο βιβλίο «Η εν Πόντω Ελληνική φυλή»,εν Αθήναις 1866) .
- Γύρω στα 1904 έρχονται και κατοικούν στο χωριό από την Αργυρούπολη( Κιμισχανά) επειδή έπαυσαν να λειτουργούν τα μεταλλεία της ή περιεστάλη η λειτουργία τους λόγω εξαντλήσεως του μεταλλεύματος. Σ’ αυτό το χωριό έμειναν μόνο 15 ή 18 χρόνια, μέχρι το 1922 που αναγκάστηκαν να φύγουν στην Ελλάδα (αναφέρει ο θεοχάρης Σαρηγιαννίδης σε συνέντευξή του)
- Το 1910 αναφέρεται ότι είχε 26 σπίτια με 225 κατοίκους,1 σχολείο με 5 τάξεις και 1 δάσκαλο με 25 μαθητές και ότι υπήρχαν και 5-6 σπίτια Κούρδων.(Στο περιοδικό Ξενοφάνης τεύχος 7 σελ 273-282 άρθρο του Ιεροδιδασκάλου Σπυρίδωνος Ζουμπουλίδου με τίτλο «Η επαρχεία Κολωνίας μετά στατιστικού πίνακος»)
- Τον Ιούλιο 1921 πρίν από την εκτόπιση είχε περί τις 45 οικογένειες Δημοτικό σχολείο με 4 τάξεις και αστικό με 2 και περικαλλή ναό του Αγίου Γεωργίου .(ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ. Έκδοση της εφημερίδας «Ένωση Ποντίων» Θεσ/νίκη 1985 Αρμούτ-Τζαΐρ, χωριό της περιοχής του Χαπές).
- Επίσης αναφέρεται ότι από το χωριό αυτό είχαν αναδειχθεί πολλοί δάσκαλοι , μεταξύ των οποίων και ο μουσικολογιώτατος Ιορδάνης Ιωάννου Περπερίδης, καθώς και ο δάσκαλος Ηλίας Χη Χαραλαμπίδης και ο Παπαηλίας που χρημάτισε δάσκαλος της κοινότητας (Στο περιοδικό Ποντιακή Εστία 3 (1952) σελ.1499-1500, 1582-1584,1705-1706 και Ποντιακή Εστία 4 (1953) σελ. 1856,1996-1998,2084-2086 αρθρα του Σαββα Ιωακειμίδη με τίτλο «Το Χαπές και τα 20 χωριά του» και στο βιβλίο «Ιστορία και Λαογραφία εκκλησιαστικής επαρχίας Κολωνίας και Νικοπόλεως» Καβάλα 1964 ή 1984 (σελ.238) και (σελ. 1704). Στο ίδιο βιβλίο και σελίδα συνεχίζει «πλήν των ανθρώπων αυτών, οίτινες διέπρεψαν εις τα γράμματα, υπήρξαν δυστυχώς και άλλοι, οι οποίοι μεγάλως έβλαψαν την περιοχή του Επές με τις ασύνετους πράξεις των, φονεύσαντες αδίκως, άοπλους Τούρκους στρατιώτες, εξήγειρον εκ τούτου τους Τούρκους κατά των Ελλήνων και επροκάλεσαν τους εναντίον αυτών διωγμούς»).
Το χωριό είχε πολλές αγριαχλαδιές και κάποιοι συνήθιζαν να τις μπολιάζουν, ακόμα και αυτές που βρίσκονταν στο δάσος για να τρων οι περαστικοί. Ένας από αυτούς ήταν και ο προπάππους μου ο παπά Γιώργης. Το χωριό ήταν σε πλαγιά και γύρω του υπήρχε δάσος. Οι κάτοικοι του τεχνίτες στα μεταλλεία που τώρα αναγκάστηκαν να γίνουν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Το χωριό διέθετε αλώνι (τοκάν) και μύλο Είχε πολλά τσιντσίρια που τρώγονταν.
Ένα χιλιόμετρο πρίν το χωριό και πάνω τον δημόσιο δρόμο που περνούσε από την Σεβάστεια στην κωμόπολη Ζάρα, έφτανε στο Εντερές (Σου Σεχίρ) και συνέχιζε μέχρι την Νικόπολη (Γαράσαρη) υπήρχε πανδοχείο(χάνι) του Παναγιωτίδη Παναγιώτη (Πανούναγα).
Σήμερα το χωριό κατοικείται από Κούρδους.
Οι οικογένειες που υπήρχαν τότε στο χωριό ήταν :
- Παναγιωτίδης . Ο χατζή Χαράλαμπος με γιό τον Πανούκαγα (Παναγιωτίδη Παναγιώτη) ήταν από τους πλουσιότερους του χωριού, ήρθε και στην Ελλάδα και πέθανε εκατό και χρονών Η αδερφή του Σόνα παντρεύτηκε τον παπά Γιώργη. Ο αδερφός του Ηλίας ήταν παπάς (αναφέρει και ο Παναγιωτίδης Χρήστος του Λουκά σε κουβέντα στο καπή Αγ. Γεωργίου ο οποίος έκανε 3 χρόνια φυκακή στην Γερμανία επι κατοχής)
- Παπαδόπουλος. Πέτρος(Περπερίδης κανονικά) ήταν πρωτοψάλτης στο Αρμούτσαλι και όχι μόνο. Τα αδέλφια του Παύλος(πατέρας του Ανδρέα με τα διαλογητήρια) και Αθανάσιος
- Ορφανίδης( ή Εξιζάντ) οι δικοί μας.
- Σαρρηγιαννίδης Σαρηγιαννίδης Ιάκωβος με τους γιούς του Κώστας και Νίκος που όταν ήρθαν στην Ελλάδα κατοίκησαν στον Άγιο Γεώργιο.
- Μουρατίδης πχ. Γιώργος του Χαράλαμπου.
- Παρασκευάς που όταν ήρθαν στην Ελλάδα κατοίκησαν στα Σεβαστιανά.
 |
| Το χωριό Αρμούτσαϊρ απο garasari.blogspot.com |
Στο Αρμούτσαλι τώρα μετά από τον Τοπάλ Οσμάν πέρασαν πάλι Τούρκοι και μάζεψαν όλο τον υπόλοιπο κόσμο γυναικόπαιδα βασικά. Το ίδιο έγινε σε όλο το Απές. Τους μάζεψαν πάνω από τον ποταμό Φυράτ και περίμεναν διαταγή να τους ρίξουν μέσα. Το πρόβλημα τελείωσε όταν την Τρίτη μέρα εμφανίστηκε κάποιος έφιππος που όπως έμαθαν ήταν Αυστριακός πρόξενος. Συνομίλησε με τους Τούρκους αρχηγούς και τους άφησαν όλους ελεύθερους. Μετά από αυτό γύρισαν στην Ελλάδα.
1904-1922 στην Νότια Ρουσία στο χωριό Γονάϊκα και περιοχή Βατούμ
Το 1903 ο προπάππους μου Γεώργιος Γρηγ. Ορφανίδης (παπά Γιώργης) μεταναστεύει μόνος του στην αρχή στο χωριό Χονάϊκα ή Γονάϊκα (Gunayaka) της Ρωσσίας της περιοχής Αικατεριντάν ( ή Αικατερινοτάρ του Κυβερνείου Κουπάν)και σήμερα Krasnodar.
Ο λόγος που έφυγε από το Αρμούτσαλι μπορεί να ήταν:
· Στο Αρμούτσαλι ήταν άλλοι δυο παπάδες και έτσι έφυγε γυρεύοντας καινούργιο μέρος να είναι παπάς.
· άλλος λόγος να ήταν που φοβήθηκε τα αντίποινα από του Αρμένιους σύμφωνα με τη εξής ιστορία. Είχε αρχίσει να τελειώνει το χόρτο για τα ζώα τους από το Αρμούτσαλι και αναγκάστηκαν να τα μεταφέρουν σε διπλανό Αρμένικο χωριό που ήταν δίπλα σε λίμνη. Ίσως σε μια όμορφη τοποθεσία έξω από την Σεβάστεια που ονομάζονταν Άγιοι σαράντα. Έκτισαν πρόχειρα στάβλο και σπιτάκι και είχαν κάποιο συγγενή που κοίταζε τα ζώα και κάθε μέρα του πήγαιναν φαγητό εναλλάξ οι συγγενικές οικογένειες .Κάποια μέρα έβοσκε τα ζώα ο Σάββας γιος του αδερφού του Κυριάκου Το παιδί βρέθηκε πνιγμένο και οι Αρμένιοι είπαν ότι πνίγηκε .Ο παπά Γιώργης απέδειξε ότι τον σκότωσαν και κατάφερε να τους βάλει φυλακή. Ίσως βοήθησε και ο θείος του που ήταν εισαγγελέας στην Κωνσταντινούπολη. Από τότε οι Αρμένιοι έψαχναν ευκαιρία να τον σκοτώσουν.
· Συχνά επισκέπτονταν διάφορα χωριά του Απές πάνω το ωραίο άσπρο άλογο του και εμψύχωνε τους Πόντιους . Αυτό δεν άρεσε στους Τούρκους
Μετά από λίγο επέστρεψε στο Αρμούτσαλι να φέρει την οικογένεια του.
Ήρθαν με τα πόδια, σ’ ένα γαϊδουράκι φόρτωσαν μόνο κάποια λίγα πράγματα., ο γιος του Γιάννης ήταν τότε 10 χρονών ενώ ο Ηλίας 6 χρονών. Ο δε Ηλίας θυμόταν ότι σ’ όλη την διαδρομή κρατούσε ένα τηγάνι και έπαιζε μ’ αυτό.
Η Γονάϊκα μπορεί να πήρε το όνομα από ένα διώροφο κονάκι (γονάχ) που υπήρχε.
Οι κάτοικοι της ήταν Παφρινοί ή Λαβρινοί (από την Πάφρα του Πόντου που διατήρησαν την θρησκεία τους αλλά μιλούσαν Τούρκικα)
Ήταν ορεινό χωριό με πολύ χόρτο και οι κάτοικοι είχαν αγελάδες και συνεχώς με μια κόσα έκοβαν χόρτο και δημιουργούσαν στοίβες. Παρήγαγαν κρέας βούτυρο τυρί. Καλλιεργούσαν καπνό και καλαμπόκι. Σιτάρι αγόραζαν μόνο για τα κόλυβα μόνο ενώ ψωμί έτρωγαν καλαμποκίσιο.
Ο Παπα-Γιώργης ήταν παπάς και δάσκαλος σε 6 χωριά. Έκτισε με προσωπική εργασία εκκλησία δουλεύοντας και ο ίδιος σαν κτίστης και φτιάχνοντας σχέδια.
Στο χωριό μόλις είχε τελειώσει κάποιος ένα διώροφο σπίτι αλλά η γυναίκα του δεν ήθελε να μείνει εκεί. Τον βοήθησαν οι χωριανοί με δανεικά και αγόρασε το σπίτι ο Παπα-Γιώργης .
Το ισόγειο του σπιτιού του το έκανε σχολείο και πάνω έμενε αυτός.
Ο Τσιπλακίδης Χαράλαμπος ήταν πρόεδρος στο χωριό.
Απο το Αρμού-τσαϊρ φεύγει επίσης και ο αδερφός του παπα- Γιώργη Κυριάκος Ορφανίδης το 1905 και εγκαθίσταται στην Ρουσία στην περιοχή Βατούμ. Ίσως γιατί τον γιο του Σάββα τον σκότωσαν οι Αρμένιοι και τον έριξαν στην λίμνη. Μετά την σφαγή των Αρμενίων η Βασίλισσα Αικατερίνη πρόβαλε βέτο και πήρε τους Έλληνες Χριστιανούς στην Ρωσία τους έδωσε μάλιστα και χωράφια (50 τεσεντίν = 80 στρέμματα την κάθε οικογένεια). Τον Κυριάκο του έδωσαν 400 στρέμματα χωράφια γιατί είχε μάλλον και πολλά παιδιά. Έκανε 20 παιδιά με 3 γυναίκες. Ο αδερφός του Παπά-Γιώργης έμενε 400 χιλιόμετρα μακριά στη Ρωσία αλλά τα παιδιά του Γιάννης, Ηλίας και Αννίτσα έμεναν πολύ συχνά με τον θείο τους Κυριάκο. Τα χωράφια του Κυριάκου τα δούλευαν οι Αρμένιοι ενώ τα παιδιά του σπούδαζαν.
Το 1917 κερδίζουν οι Μπολσεβίκοι την εξουσία στην Ρωσία. Ο παπά Γιώργης σαν κλασικός κληρικός είναι ενάντια στον κουμμουνισμό. Αρκετές φορές τον έκαναν έρευνα και βρήκαν κάτω από τα ράσα πιστόλι . Τον προειδοποίησαν. Δεν τους άκουσε. Τον σκότωσαν.
1922 - από την Νότια Ρωσία και Αρμούτσαλι στα χωριά της Μακεδονίας Γιάντσιστα, Ζερβοχώρι, Σεβαστιανά…
Μετά τον θάνατο του Παπα- Γιώργη οι υπόλοιποι της οικογένειας αποφάσισαν να φύγουν στην Ελλάδα. Η γυναίκα του παπα-Γιώργη όμως δεν έφευγε αν προηγουμένως δεν γινόταν ο τάφος του άνδρας της που τελικά έγινε δίπλα στην εκκλησία . Αυτός ήταν και ο λόγος που καθυστέρησαν να έρθουν στην Ελλάδα.
Ξεκίνησαν λοιπόν τα παιδιά του παπα- Γιώργη ο Γιάννης και ο Ηλίας με τις γυναίκες τους Μαρία και Ανθούσα, την μάνα τους Σόνα και την αδερφή τους Αννίτσα .
Από το Βατούμ με καράβι κατέβηκαν στη Κρήτη όπου κάθισαν περίπου δύο μήνες .Η γυναίκα του Γιάννη Μαρία ,η γυναίκα του Ηλία Ανθούσα και η κορούλα τους συγχωρέθηκαν πάνω στο καράβι. Στην Κρήτη έθαψαν την μάνα τους Σόνα. Δηλαδή ξεκίνησαν το ταξίδι επτά άτομα και έφτασαν στην Κρήτη τρία άτομα, ο Γιάννης με την κόρη του Μαρία και τον αδερφό του Ηλία. Οι Κρητικοί τους δίνουν σπίτι παλιό διώροφο για να μείνουν. Τελικά όμως αποφασίζουν να μετακομίσουν στο χωριό Γιάντιστα (Αγ. Γεώργιος) της Μακεδονίας που ήταν ήδη οι υπόλοιποι συγγενείς. Έρχονται με καράβι στην Σαλονίκη στο Καραπουρούν (Καραμπουρνάκι). Φτάνουν στο λιμάνι όπου μια άλλη ταλαιπωρία τους περιμένει. Σαράντα μέρες καραντίνα μέσα στο καράβι..
Κάποιοι από τους υπόλοιπους συγγενείς ήρθαν στην Ελλάδα από το Αρμούτσαλι και μετά από περιπέτειες μηνών στην Συρία. Διάλεξαν για κάποιο λόγο που δεν γνωρίζω ή τους τοποθέτησαν στο χωριό Γιάντιστα τότε, Αγ. Γεώργιος σήμερα κοντά στην Βέροια. ¨Ολοι τώρα αλλάζουν επίθετο και το Εξιζάντ ή Οξίζογλου εξελληνίζεται στο Ορφανίδης το 1923.
 |
| Το χωριο Γιάντσιστα σε οβάλ σε χάρτη της εποχής εκείνης με την λίμνη Γιανιτσων που αποξηράθηκε |
Ποιοι και που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα
· στο χωριό Γιάντιστα τότε, Αγ. Γεώργιος σήμερα τα παιδιά του παπα-Γιώργη Γιάννης και Ηλίας ,ο Κυριάκος και τα παιδιά του που τους έλεγαν ‘τη Γερεμία΄ επίσης τα παιδιά του Αμανάτ Σάββας, Συμεών, Χρήστος και Ευθύμιος που τους έλεγαν ‘τη Κακούλ΄.
· στο Ζερβοχώρι ο Κώστας (Κότας) Ορφανίδης ο γιός του Δημήτριος από το Αρμούτσαλι, ο Παύλος Ορφανίδης και ο γιος του Ευθύμιος που είχε παρατσούκλι Κιαμάλ και ήρθαν από το Τερέκιοι
· στα Σεβαστιανά ο Χρήστος Ευθ.Ορφανίδης (ή Χρύσσα ή Χρύσσσο) και ο γιος του Πρόδρομος που είχε καφενείο
